Ürün Özellikleri
Dersim'de 1937 ve 1938 yıllarında yaşanan vahim olaylar, o dönemden günümüze taşınan bir yara olarak sosyal, siyasal, psikolojik sonuçlarıyla birlikte içten içe kanamaya devam ediyor. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin kara kaplı defterlerinde bilinçli olarak gözlerden ırak tutulmuş bu trajik geçmişin üzerindeki sis perdesi ise yeni yeni aralanmaya başladı.
Dersim olayları ve hemen akabinde devlet eliyle bölgede kurumsallaştırılan yaptırımlar, günümüzde yoğun biçimde tartışılan Kürt ve Alevi sorunlarının tarihsel analizini yapabilmek için olmazsa olmaz ipuçlarını barındıran olgular artık. Bu vesileyle, o yıllarda yaşananların tanıklıklar ve belgeler ekseninde objektif bir bakış açısıyla araştırılması, söz konusu travmatik sürecin adamakıllı bilince çıkarılabilmesi için hayati önemde.
Mahmut Akyürekli, Dersim Kürt Tedibi adlı kitabında, yakın dönemin bu en önemli meselesine bilimsel yöntemlere sadık, soğukkanlı bir yaklaşımla eğiliyor. Dersim'in "ötekileştirilmesi" sürecini adım adım betimlerken, olayların tarihsel arka planını anlaşılır kılma gayesiyle konuyu bölgenin sosyal-siyasi yapısından 1937-1938 olaylarına etki eden iç ve dış dinamiklere kadar uzanan geniş bir çerçevede ele alıyor. Raporlar, arşiv çalışmaları, döneme dair Meclis tutanakları ve olayları yaşayanların sözlü tanıklıklarını içeren kapsamlı bir araştırmanın rafine bir toplamı Dersim Kürt Tedibi.
Mevzuyla ilgili akademik manada uzun yıllar boyunca süren bilgi kirliliğini, çelişkili aktarımları, araştırmacı titizliğiyle eleştirel bir elemeden geçiren Akyürekli, Dersim'e düzenlenen askeri harekâtların gelişimini, gerçekleştirilme biçimlerini ve sonuçlarını, dönemin önemli tarihsel kişiliklerini ve sosyal gruplarını da ihmal etmeden anlatıyor.
Dersim Tedibi 1937-1938, 1930'lu yıllarda Dersim coğrafyasında yaşananları, sürece etki eden tarafların ve aktörlerin tümünü içeren düzlemde, objektif bir analiz çerçevesinde kavrayabilmek için faydalanılacak önemli bir başvuru kitabı.
Basında Çıkan Haberler Mehmet Ali Birand - Hürriyet ve Posta Gazeteleri Bunları okuyun ve Kürt sorunu neden bu noktaya geldi anlayın...
Mutlaka, amma mutlaka Mahmut Akyürekli'nin bu kitabını okumalısınız.
T.C Devleti'nin Kürtlere başından bu yana nasıl anlayışsız, nasıl gaddarca davrandığını ve bölge halkına nasıl eziyet ettirdiğini anlamak istiyorsanız, mutlaka okuyun.
Ben tüylerim diken diken okudum.
Devlet raporlarına ve üstünde tartışma yapılamayacak verilere dayandırılmış.
Daha da önemlisi, devlet kafasının nasıl işlediği ortaya çıkıyor.
Bu iki çalışmayı bir araya koyduğunuz zaman, neden bugünlere kadar devlet olarak süründüğümüzü ve bu soruna bir çare bulamadığımızı çok daha anlıyorsunuz.
Hepimiz için derslerle dolu iki çalışma.
Her iki araştırmacıya da teşekkürler.
Yalçın Doğan - Hürriyet Gazetesi Ders Vermek
CHP Tunceli milletvekili Hüseyin Aygün bir gazeteye Dersim'le ilgili demeç vererek, CHP'yi ve Atatürk'ü eleştiriyor.
Madem, gurupta her istediğini söyleme özgürlüğü var, Aygün neden bir gazeteye demeç veriyor? Söyledikleri doğru ya da eğri, kendi partisine zarar veriyor, uyarıları dikkate almıyor.
Bu sözler üzerine CHP içinde Kemalist bilinen bir ekip hemen vaziyet alıyor. Basın toplantısıyla hem Aygün'ü karşıya alıyor, hem CHP Genel Merkezini "suskun kalmakla" eleştirerek, "harekete geçmeye" davet ediyor.
Vay, vay, vay, Türkiye'de akla hayale sığmayacak, yeri göğü inletecek, hepimizi varlıkla yokluk arasında köprüye taşıyacak gerçeği bu on iki CHP milletvekili haykırıyor. Kendi arkadaşlarına verip veriştiren bu on iki kişi, kendi yöneticilerine de ders vermekten geri kalmıyor.
Kemalist bakış açısından bir dakika ayrılıp, Aygün'ün sözlerini hafif tertip araştırsalar, Aygün'ün pek de haksız olmadığı ortaya çıkacak. Bu konuda son yayınlanan bir doktora tezini tavsiye edebilirim. Mahmut Akyürekli, Dersim Kürt Tedibi, 1937-38.
Nuray Mert - Milliyet Gazetesi Gönderme yaptım
Ben, aslında 'zora' dayalı siyasetler ile 'yola' dayalı siyasetlerin her zaman el ele gittiğini, birbirini tamamladığını söyledim. Dersim katliamı gibi bir olayın tekrar etmesinin söz konusu olamayacağını, ancak mantığın benzeştiğini hatırlattım. 1935'de Tunceli Kanunu çıktıktan sonra, düzenlenen tenkil operasyonunu anlatan Mahmut Akyürekli, ilgili çalışmasında, "Dördüncü Umum Müfettişi Alpdoğan, ilk iş olarak yol yapımına öncelik verdi" diyor (Dersim Kürt Tedibi, Kitap Yayınevi, 2011, 134). Bu vurguya gönderme yaptım.
Yalçın Doğan - Hürriyet Gazetesi 114 yıldır değişmiyor
Bundan 114 yıl önce, 18 Şubat 1897'de Umumi Müfettiş Şakir Paşa'nın Güneydoğu için yazdığı rapordan bir bölüm:
"Şiddete dayalı tedbirler, bir çok insanın ölümüne sebep olacağı ve yüksek maliyetler getireceği için öncekilerden farklı bir sonuç vermeyecektir. Doğuda eşkiyalığın sebebi zaruri ihtiyaçların temini ve fakirliktir. Batıl inanç ve itikatlar gereği ahalinin bu soygunları meşru ve mubah görmesi eşkiyalığın yayılmasının en temel sebebidir. Önce, mumumi ihtiyaçların giderilmesi, akabinde tabii kaynaklardan yararlanmaları ve milli gelirden pay almaları için bölge halkına kapı açılması lazımdır. Bunun için yolların inşa edilmesi, halka şefkatle muamele edilmesi, nasihatla ikna edilmesi gerekir." (Mahmut Akyürekli, Dersim Kürt Tedibi, s.45).
Sanki bugün yazılmış gibi. O sırada eşkiyalık, günümüzde terör, nedenleri ve çözüm yolları 114 yıldır yazılıp çiziliyor, fakat değişen bir şey yok.
Osmanlı'dan günümüze, 114 yılda buna benzer dünya kadar rapor var. Hatta, Başbakanların (Başbakan İsmet İnönü, Başbakan Celal Bayar) benzer raporları var. Ama, geldiğimiz yer işte burası.